Co van Schaik uit Axel, wethouder te Terneuzen, is aan zijn laatste weken als dagelijkse bestuurder van Terneuzen bezig. Straks -als de stembusgang is geweest – gaat hij van zijn pensioen genieten. Na negen volle zittingstermijnen stopt-ie ermee. En ja, als de langstzittende wethouder in Nederland vertrekt, dan moet je je verhaal doen. Zo gaat dat. In de regionale dagbladen, op de Omroep, in het VNG-blad en wellicht nog in het PvdA-blad Rood of is het inmiddels rosé. Ik heb het verhaal van Co, zijn loopbaan, zijn afwegingen om te beginnen en te stoppen al verschillende keren zien passeren.
Begonnen als raadslid in Axel in 1974, wethouder twee jaar later dus nog voordat-ie nota bene zijn beroepsopleiding tot onderwijzer voltooid had. Over zijn Sluiskilse achtergrond van gereformeerd joch in een katholieke omgeving, over zijn haat-liefdeverhouding met de PvdA (de club waar hij voor opkwam, maar die hij vaak – landelijk – niet zag zitten), over zijn honger naar leesvoer (hij las alles) en zijn persoonlijke bestuursstijl waarbij het contact houden met zijn achterban voorop stond. Gaf Van Schaik tot in de jaren negentig nog een dag in de week les, toen hij in Terneuzen aan het bewind kwam hield hij die enen dag in de week vrij om dingen voor de mensen te doen. Een formuliertje invullen, mensen wegwijs maken in de bureaucratie, een vriendendienstje doen.
Hij deed het decennia lang zoals hij het liet optekenen en nu, luttele dagen voor zijn vertrek, krijgt hij uit onverdachte, uit linkse hoek nota benen, kritiek op zijn functioneren. En nog geen milde kritiek ook. Nee, de volle laag. Leest U maar mee:
Zuiddorpe, 12 maart 2014.
Open brief aan Co van Schaik, wethouder in Terneuzen.
Beste Co,
Dit is een reactie op het interview in de PZC op 15 februari j.l.
In het artikel heb jij je duidelijk uitgelaten over jouw houding als lokale bestuurder. Over de landelijke politieke lijn van jouw eigen partij, de Partij van de Arbeid. Je maakte duidelijk welke relatie met burgers volgens jou te verkiezen was en ook dat je die relatie tijdens jouw “bewind” hebt aangegaan en onderhouden. Lokaal versus landelijk en het hanteren van dienstbetoon als gezagsdrager van de Gemeenten Axel en later van de gemeente Terneuzen.
Tot mijn schrik besefte ik dat het hier niet meer ging om de persoonlijke mening van een wethouder, die ter gelegenheid van zijn afscheid nog even iets kwijt wilde. Eigenlijk bleek uit het artikel dat beide fenomenen door de jaren heen een structuur hebben verkregen in jouw politiek handelen en daarmee jouw beleid ook mede hebben bepaald.
Natuurlijk was er over jouw bereidwilligheid om mensen te helpen wel wat bekend. Mensen die geholpen werden lieten zich niet onbetuigd. Dat gold natuurlijk ook voor mensen die juist weer niet geholpen werden. Over de omvang van dit dienstbetoon is niets bekend. Daar kunnen we slechts naar gissen. Ook is de vraag gerechtvaardigd in hoeverre deze vorm van politiek bedrijven wenselijk is.
Betekent het bijvoorbeeld niet dat sommige mensen per definitie beter worden geholpen dan anderen en dat daardoor dus anderen per definitie zijn achtergesteld? Wie bepaalde of iemand kon of moest worden geholpen? Dat was jij toch alleen? Of werden daarvoor ambtenaren geconsulteerd? Bleef het bij particulieren, of kwamen ook bedrijven aan jouw privé-loket? Is het voor een bestuurder niet veel geloofwaardiger om zich te beperken tot de eigenlijke functie en opdracht, om dienstbaar te zijn aan de gemeente een daarbij aan alle ingezetenen? Om je te beperken tot het op transparante wijze doorverwijzen naar de gemeentelijke instanties die voor betreffende kwesties in het leven zijn geroepen? Of om op een open en controleerbare wijze bij gemeenteraad en college aan te dringen op aanpassing en verbeteringen van het systeem?
In Nederland is het beter om ver af te blijven van een systeem waarin dingen kunnen worden gearrangeerd. Waar is precies het begin van het hellend vlak? Dienstbetoon wordt al langer met een zweem van illegaliteit en onduidelijkheid belast. Het bevindt zich in de grijze zone tussen legaliteit en corruptie. Het is helaas iets waaraan velen aan mee zouden doen, mocht zich de gelegenheid voordoen. Of het nu gaat om vergunningen, baantjes of gewoon “Bemiddeling met de administratie”
Uit het artikel wordt niet duidelijk wat jouw de werkelijke drijfveer is. Er wordt gesteld dat je dit dienstbetoon verricht om mensen te helpen. Anderzijds kan het natuurlijk ook zijn voortgekomen vanuit electorale motieven. Het maakt eigenlijk niet uit. Het is te hopen dat jouw mogelijke opvolgers in de PvdA en ook de andere leden van een toekomstig college zich verre houden van dit soort praktijken. De schaamteloze leuze van de lokale partij TOP Gemeentebelangen, “Co bedankt, wij zullen je werk voortzetten”, geeft te denken. Gelukkig hebben mensen het gevoel dat dit tegenwoordig “not done” is. Hopelijk ontstaat er in en om het gemeentehuis in Terneuzen een nieuwe politieke cultuur.
Wat mij verder enorm stoorde in het artikel was, dat je pretendeerde een lokale PvdA politicus te zijn. Je hebt zoals we konden lezen afscheid genomen van de landelijke partij. Mijn vraag is dan: Waar stemden mensen eigenlijk op, als zij jou hun stem gaven? Hoe behaalde je op die manier eigenlijk een goed verkiezingsresultaat?
Meeliftend op landelijke peilingen als het landelijk goed gaat in de peilingen, maar even niet als het landelijk eens slecht gaat. Je bent niet bereid om het beleid te steunen dat landelijk wel door de PvdA wordt gevoerd. Ook dankzij de steun die zij bij de verkiezingen mochten ontvangen. O.a. van jouw achterban. De mensen die jou steeds vereenzelvigden met de PvdA.
Maar jij neemt afstand van de partij en zou eigenlijk het liefst een beleid voeren dat het midden heeft tussen de denkbeelden van PVV, PvdA, VVD en vooruit, een beetje GroenLinks. Dan kun je jezelf eigenlijk beter de vraag stellen: Wat doe ik nog in zo’n partij?
Je staat hier beslist niet alleen. Ook in Hulst verklaarde een PvdA kandidaat op te komen voor een lokale PvdA. Het moet niet veel gekker worden. Met zulke merkwaardige uitingen van politiek handelen, is het niet vreemd dat de mensen het vertrouwen in de politiek verliezen. De beide genoemde fenomenen liggen in elkaars verlengde. Het gaat jou en jouw collega’s in de PvdA niet om de partij en al helemaal niet om de sociaal democratie, laat staan het socialisme. Het ging en gaat om de stemmen, de macht, voor jou. Voor jou alleen!
Vriendelijke groeten,
Frans van Kollem
06 10004063
Twitter: FransvanKollem
Co van Schaik, de vriendendienstpolitieker, de man die zijn partij verketterde om macht, persoonlijke macht.
Van Kollem trekt behoorlijk van leer.
Of het terecht is durf ik grotendeels te betwijfelen.
Ik snap bovendien niet waarom GroenLinks de modus operandi van Van Schaik niet eerder aan de kaak heeft durven stellen, daartoe heeft de partij in de Terneuzense raad jarenlang de gelegenheid gehad, maar nooit genomen.
Deze open brief heeft dan ook veel van een trap na.
En die sluit je nooit, nee, nooit af met “vriendelijke groeten”.
De opmerking over de modus operandi van Groen Links in de Terenuzense gemeenteraad zou ik zelfs nog wat scherper willen neer zetten. Toen het CDA afhaakte in de coalitie bood Peter Clijsen ongeclausuleerde steun aan, waardoor de meerderheid van de coalitie niet in gevaar kwam. Ik herken wel wat in de opmerking van van Kollem, maar ik heb de indruk dat TOP/Gemeentebelangen veel dubieuzere vormen van dienstbetoon aan de dag legt. Burgemeester Lonink ziet dat ook en heeft daarom integriteit op de agenda van de raad gezet. Maar zo als gezegd, Clijsen vond het allemaal best. Ik kan niet in de boezem van Groen Links kijken, maar misschien is het daarom geen toeval dat Clijsen stopt.
Bij GroenLinks is het slechts bij hoge uitzondering (Rosenmöller) mogelijk om langer dan 12 jaar Kamerlid, Statenlid of Gemeenteraadslid te zijn. Van toeval is dus zeker geen sprake. Dit moment werd bepaald op het moment dat Peter Clijsen voor de eerste maal ” dat verklaar en beloof ik ” uitsprak.
Hier heeft van Kollem helemaal gelijk in, waarbij ook nog het feit komt dat ik binnen mijn partij twee jaar geleden al heb aangekondigd nu te vertrekken om niet het gevaar te lopen voorgoed aan het pluche vastgelijmd te komen zitten. dat ik daarbij Groenevelds ge stang niet zal missen is een zeer plezierige bijkomstigheid.
dat het CDA afhaakte was jammer, maar ik zag het bibliotheekverhaal anders dan Bos en moest dan ook anders stemmen. Bos weet dat en respecteerde mijn keuze, omdat hij wist dat ik geen oppositie om de oppositie voerde, net zoals ik Bos respecteerde om de Zijne.
Ik meld Conny bij dezen het helemaal niet eens te zijn geweest met Van Kollem’s standpunt aangaande Van Schaik. Ook de fractie kon zich hier niet in vinden en daarom was dit geen GL-standpunt. de conclusies van Conny zijn dus voorbarig en als journalist had ik het redelijk en aardig gevonden als hij gechekt had of dit een GL-mening betrof.
dat Groeneveld graag de zaken naar zijn voordeel draait is ondertussen ook duidelijk.
van Schaiks modus was in ieder geval voor mij geen probleem, gemeentebestuurders treden in contact met de medeburgers om dingen op te lossen en zolang ze hier geen beloning voor vragen is dat legitiem. Als dit indirect stemmen oplevert dan lijkt me dit een geval van campagne voeren door niet te lullen, maar te poetsen. dat wordt natuurlijk gewaardeerd. Kost ook tijd en moeite en wordt dus niet voor niks gewonnen.
Het is ieder’s goed recht om te ageren tegen de vriendendiensten en voor-wat-hoort-wat-praktijken, waar Van Schaik kennelijk een representant van is. Toch kun je je afvragen of de bureaucratisch, centralistische, neoliberale, ‘wij weten wat goed voor u is’-mentaliteit van PvdA en VVD en Brussel beter is. Alles loopt vast in regelingen en wetten die elkaar tegenspreken en tegenwerken.
Als ik GroenLinkser was zou ik Paul Rosenmöller liever niet noemen. Hij is hét voorbeeld van de praktijken waar veel Nederlanders zo hun buik van vol hebben: links lullen rechts zakken vullen, adviesbaantje hier, voorzittersbaantje daar. Ik weet nog hoe hij twee jaar geleden in een uitzending van Zembla opdook als commissaris van én de NS én het schoonmaakbedrijf dat onder de kostprijs inschreef bij die zelfde NS.