Dow en de rampspoed

“In de ruim veertig jaar dat Dow hier staat heeft er zich echter nog nooit een ramp voltrokken. Laten we dan ook een beetje kalm blijven. En ach, het zal wel weer overwaaien. Net als die rook uit die schoorsteen.” Maikel Harte, columnist van het Zeeuwse Halfformaat, vertrouwde deze regels het voorbije weekeind aan het papier toe, als reactie op het bestuursrechtelijke onderzoek naar enkele milieu-incidenten bij Dow Chemical in Terneuzen. Kort daarvoor was mij ook al eens gevraagd waarom ik niks over Dow had geschreven. Nou ja, niks over Dow schrijven, het voorbije jaar heb ik meer dan eens over Dow geschreven, ik zou wel een boek kunnen schrijven over Dow, als ik er het geduld voor had.
Er komt nog een kamerdebat over de toestanden bij Dow, een kamerdebat, omdat de directie Ruimte, Milieu en Water van de provincie Zeeland van mening is dat een reeks incidenten in de zomer van 2006 de “potentie hadden om zich tot zware ongevallen te ontwikkelen”. Die zin vind ik prachtig, want elke auto heeft de potentie in zich om tot zware ongevallen te leiden, elk vliegtuig, elke goederentrein, elke chemische fabriek….
Wie de documenten in de zaak tegen Dow er op naleest kan tot de volgende bevindingen komen.
1. Dow heeft een aantal overtredingen begaan.
2. Dow meldde de milieu-incidenten niet volgens de afgesproken protocollen.
3. Bij nacontroles bleek het bedrijf niet alle geëiste maatregelen niet te hebben doorgevoerd.
4. Bij latere incidenten bleek de meldingsplicht ook niet altijd even consequent te worden nageleefd.
Uit het bovenstaande kan geconcludeerd worden dat het bedrijf een aantal keren behoorlijk naast het milieupotje te hebben gepiest en afsparken op het vlak van veiligheid niet goed te hebben nageleefd. Dat gebeurde in het verleden ook wel eens, maar dan kreeg het bedrijf een boete en kraaide er geen haan meer na.
Waarom de provincie en justitie naar aanleiding van de vier incidenten in 2006 anders reageerden en uiteindelijk twee jaar later met veel heisa binnenvielen bij de Terneuzense vestiging van het chemieconcern is voor mij een vraag, geen weet.
Moest een nieuwe hoofd van de milieudienst zich eens laten gelden of was er op het OM weer iemand die zijn strepen wilde verdienen? Ik weet het niet.
Waren de incidenten – een brandje aan een klemband, twee gaslekkages en een vloeistofspill – nu van dien aard dat de wereld had kunnen vergaan? Ik dacht van niet. Dow wist zelf – door inzet van respressieve middelen een escalatie te voorkomen – en dat is ook fijn om te weten. Temeer, omdat ik ooit – toen fotograaf in de uitgeverswereld nog een gewaardeerd beroep was – wel eens getuige ben geweest van een minder vlekkeloos verloop poging om escalatie te voorkomen. Op een grauwe najaarsavond hadden fotograaf Schelstrate en ik postgevat op een polderweggetje bij Dow om via de scanner een rampenoefening bij Dow te monitoren. Wat de brandweermannen bij Dow en die van het korps Terneuzen ook probeerden, de communicatie vlotte niet, er werd gescholden, getierd en gevloekt. En wij lagen in een deuk.
Na afloop van de oefening gingen we naar de Terneuzense kazerne om daar van het hoofd der ceremonie, toenmalig burgemeester Ron Barbé, te vernemen hoe de oefening was verlopen. Barbé was op zich redelijk tevreden over het verloop van de oefening, de inzet van de mensen en ga zo maar door….
“Ja maar”, wisten wij hem mee te geven, “wij hoorden dat de communicatie niet deugde, dat er mensen verkeerd werden ingezet, dat…”
“Hoe weten jullie dat?”, wilde hij weten. We deden het verhaal van de scanner, onze afluisteroperatie en Barbé kwam ten dele op zijn woorden terug en gaf de oefening nu een cijfer, een zesje.
Een twee had me redelijker geweest, maar goed…
Wat wil ik hiermee zeggen, eigenlijk niet veel, alleen dat we blij mogen zijn dat Dow kans heeft gezien om bij de vier -verkeerd gemelde – incidenten escalatie te voorkomen. Het had ook anders kunnen uitpakken.

Dow is een chemisch bedrijf en in die bedrijfstak wordt gewerkt met gevaarlijke stoffen.
Dat hoef je ze bij Dow niet te vertellen, dat weten ze best.
Dow Chemical, the company, heeft zoals dat heet in goed Nederlands, niet zo’n best track-record als het gaat om miliebewust handelen. In de jaren ’60 en ’70 figureerde het bedrijf in diverse milieuschandalen in het thuisland. Ook in Vietnam werd met Dow-producten geruime tijd op kwalijke wijze huisgehouden. Later – na de overname van Union Carbide – kreeg Dow ook nog de Bhopal-erfenis in de schoot geworpen. In Terneuzen ging het bedrijf in de jaren ’70 ook niet even netjes met zijn spills en andere zaken om. De vatenaffaire – onder de publieke aandacht gebracht door het toenmalig Links Perspectiefraadslid André van Himme – juist, de Checkpointadviseur – hield de gemoederen in Zeeuws-Vlaanderen jaren bezig en hoewel op kosten van Dow een aantal stortterreinen werden geschoond stoeit het bedrijf nog steeds met de landsadvocaat over de afhandeling van de kwestie.
Milieu en veiligheid staan overigens bij Dow in Terneuzen al jaren hoog in het vaandel. Ik heb geen reden om daaraan te twijfelen.
Als dat daadwerkelijk zo is, dan hoort het bedrijf ook de veiligheidsprotocollen – die niet voor niets zijn opgesteld – gewoon te volgen en op dat vlak is het bedrijf – zo blijkt uit de rapportages – verschillende malen te kort geschoten.
Op mijn beurt vraag ik me overigens wel af hoe vaak de handhavers, de controleurs in overheidsdienst, in het verleden tekort zijn geschoten en dan niet alleen bij Dow….