Hee minister Plasterk opletten! Als banken zich nu ook al gaan bemoeien met de bestuurlijke indeling van Nederland, dan kunnen de rapen wel eens snel gaar zijn. En ja, ze bemoeien zich er ook daadwerkelijk mee en ze praten nog mee in het straatje van de bewindsman ook. Mooi is dat. Als het aan de Rabobank ligt hoeven er maar 105 gemeenten te blijven bestaan op termijn. Die heten dan functional urban regionen, zo hebben de geleerden van de bank bedisseld.
En de uitgangspunten van de bankgeleerden, die moet Plasterk ook maar gaan volgen.
“De afdeling Kennis en Onderzoek van de Rabobank neemt het ruimtelijk patroon van het woon-werkverkeer, de verhuizingen en bestedingen als uitgangspunt bij het maken van een nieuwe kaart van Nederland”, zo meldt Binnenlands Bestuur deze week. Nou mooi en als Plsterk de banken even volgen wilt en de gemeenten wat herschikt, dan sluit de ruimtelijke schaal van de fusiegemeenten daar volgens economisch geograaf Frits Oevering van de Rabobank perfect bij aan.
Want, zo weet de geleerde: Waar mensen hun huis hebben staan zegt volgens hem lang niet alles meer. “Onze dagelijkse activiteiten spelen zich voor een belangrijk deel buiten die woongemeente af”, zegt hij. “De maatschappij beweegt zich los van de structuur van Thorbecke. Gemeentegrenzen spelen in onze netwerksamenleving nauwelijks nog een rol: meer dan de helft van de werkzame beroepsbevolking werkt buiten de woongemeente, meer dan 40 procent van de bestedingen aan mode, luxe- en vrijetijdsartikelen vindt plaats in winkels buiten de woongemeente en theater-, bioscoop- en museumbezoekers doen een derde van hun bestedingen in andere dan hun woongemeente.”
Op basis van openbare CBS-gegevens over bovengenoemde bewegingen en eigen data van de pinbetalingen van bankklanten, maakte Oevering een nieuwe gebiedsindeling die is ‘ontdaan van emotie.’ De mate van gerichtheid op een kern gebruikte hij als criterium om te komen tot homogene gemeenten ‘nieuwe stijl’. Door gemeenten toe te kennen aan de kern waarvan zij de sterkste invloed ondervinden, zijn eenduidige regio’s af te bakenen. ‘Leefarealen’ in de woorden van Oevering.
‘Nieuwe gemeenten met een passende schaal kunnen worden gevormd op basis van de grote gemeenten die functioneren als kern en de kleinere gemeenten die daarop zijn georiënteerd. Daarbij bepaalt het aandeel dat een kern in het totaal aan stromen van mensen, goederen, diensten en informatie moet hebben het aantal nieuwe gemeenten en daarmee Bestuurlijke herinrichting hun gemiddelde omvang en de mate waarin woon-werkverkeer, verhuizingen en bestedingen binnen die nieuwe gemeente plaatsvinden’, zegt hij in Binnenlands Bestuur.
Nou of de Rabodenktrant in Den Haag gevolgd wordt weet ik niet, misschien ten dele, maar het moet wel gezegd worden dat Plasterk er wel in is geslaagd om zowat overla de bestuurlijke herijking op de kaart te krijgen. In Brabant liggen de rapporten voor een snelle opschaling – zes gemeenten in West-Brabant tegen 2018 – al klaar. Groningen heeft zeer recent ook een ei gelegd (zes gemeenten nog over) in Friesland, Noord-en Zuid-Holland lopen herindelingsoperaties. In Gelderland wordt erover gesproken en in Zeeland is het oorverdovend stil. Maar als de Rabo zich ook hier met de materie gaat bemoeien, kan dat snel anders zijn.
Als we nu eens begonnen met de afschaffing van de Haagse politiek en de centralistische bestuursbemoeienis? Het managementdenken is daar nog geenszins afgeschaft. Dat wil zeggen: ‘de onder ons gestelde beschikken niet over zelfstandig denkvermogen en daarom vertellen wij ze tot in detail wat ze moeten doen. Als ze het niet oppakken, leggen we het nog een keer uit’.
België en Italië zijn mooie voorbeelden. Beide zijn redelijk onbestuurbare landen en eerstgenoemde heeft ruim een jaar zonder federale regering gezeten. Ik geloof niet dat het in België slechter gaat dan in Nederland.